Provincie Moskou het suburbia van de stad Moskou

Provincie Moskou
Gouverneur: Boris Gromov.
Oppervlakte: 46.000 vierkante kilometer (iets groter dan Nederland).
Inwonertal: 6,6 miljoen.
Belangrijkste steden: Podolsk, Ljoebertsy, Kolomna, Mytisjtsji, Odintsovo, Noginsk, Serpoechov, Orechovo-Zoejevo, Sjtsjolkovo, Sergijev-Posad.
Grote rivieren: Moskva en Oka.
Belangrijkste economische sectoren: industrie (militair en civiel), veeteelt, tuinbouw, toerisme en recreatie.

De provincie Moskou werd als bestuurlijke eenheid opgericht op 14 januari 1929. Sinds die tijd zijn de stad en de provincie Moskou afzonderlijke regio's. Tegenwoordig zijn ze aparte 'subjecten' van de Russische Federatie, die in totaal uit 89 regio's ('subjecten') bestaat. Alleen in Sint Petersburg bestaat een vergelijkbare bestuurlijke indeling: daar zijn de stad Sint Petersburg en de provincie Leningrad ook afzonderlijke regio's.

In de overige Russische provincies zijn de bijna altijd gelijknamige hoofdsteden geen aparte subjecten van de Russische Federatie. De steden Moskou en Leningrad kregen die hoge administratieve status onder Stalin vanwege hun omvang en zogenoemde 'hoofdstedelijke functies'.

Het bestuur van de provincie Moskou is gevestigd op het Oude Plein in de stad Moskou. Het zetelt dus binnen een plaats waarover het bestuurlijk niets te zeggen heeft. De provincie heeft wonderlijk genoeg een bestuurlijke hoofdstad die buiten het eigen territorium ligt.

Het gebied van de huidige stad en provincie Moskou vormde in het midden van de twaalfde eeuw de kern van de Moskouse staat. Van hieruit begon de opbouw van het Russische rijk, dat een enorme omvang kreeg. Door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 kromp het rijk weer, maar nog altijd is de opvolger van de middeleeuwse Moskouse staat veruit het grootste land ter wereld.

Tot de dag van vandaag is Moskou het centrum van bestuur, transport, financiën, onderwijs, wetenschap en cultuur van Rusland. Alleen tussen 1703 en 1917 lag het bestuurlijke centrum in Sint Petersburg, de nieuwe hoofdstad van tsaar Peter de Grote. Buiten de steden Moskou en Sint Petersburg is de provincie Moskou de dichtstbevolkte regio van Rusland met 143 inwoners per vierkante kilometer.

Expansie
De provincie Moskou kan men het suburbia van de Russische hoofdstad noemen. De Russen hebben de term prigorod: pri- (bij) gorod (de stad). Er zijn echter grote verschillen tussen de Russische prigorod en westers suburbia. Terwijl suburbia worden bevolkt door mensen die voor ruimte en rust uit de drukke stad zijn vetrokken, zijn de inwoners van de Russische prigorod gericht naar de veel beter geoutilleerde stad. Bovendien zullen grote delen van de provincie Moskou op westerlingen overkomen als diep platteland en niet als aanhangsel van een metropool.

Waarschijnlijk is in geen Russische regio de afkeer van de 'hoofdstedelijke arrogantie' zo groot als juist in de provincie Moskou. Provincie-Moskovieten beweren dat je je veiligheid in Moskou niet zeker bent als je daar in een auto met een nummerbord van de provincie rijdt en klagen dat de provincie 'de vuilnisbelt van de hoofdstad' is.

Het afval uit de hoofdstad wordt inderdaad op grote rommelige vuilnisbelten in de provincie gestort. De Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov wil graag dat ook de provincie onder het bestuur van de stad komt door stad en provincie samen te voegen, onder andere voor de verplaatsing van vervuilende industrieën naar buiten de stadsgrenzen.

De provinciale bestuurders moeten zich constant verzetten tegen de territoriale expansiedrift van de hoofdstad. In 1961 expandeerde de oppervlakte van de stad van 500 naar 890 vierkante kilometer door de voltooiing van de Moskouse Autoringweg (MKAD) rond de hoofdstad, die de stadsgrens werd. In 1984 kreeg de stad grond buiten de ringweg en groeide tot een oppervlakte van 994 vierkante kilometer. Thans zijn er plannen om op vijftien kilometer van de MKAD een nieuwe ringweg te bouwen en deze de toekomstige nieuwe stadsgrens van Moskou te laten worden.

In één opzicht vervult de provincie heel duidelijk de functie van suburbia voor de hoofdstad: de regio wordt door de hoofdstedelingen massaal gebruikt om de drukte, de vieze lucht en de zomerhitte van de stad te ontvluchten. Het westen van de provincie is het meest populaire vluchtgebied, omdat daar de lucht door de overheersende westenwinden het zuiverst is en de bossen er het mooiste zijn. In juli en augustus is het bijna onmogelijk met Moskovieten afspraken te maken, omdat zij dan in de provincie verblijven.

Er zijn vijf categorieën van dergelijke 'vluchtplaatsen'. Verreweg het grootst in aantal zijn de datsja's, die het best te vergelijken zijn met onze volkstuinen. Een datsja bestaat uit een lap grond van tussen de 1200 en 5000 vierkante meter met daarop een buitenhuisje en een groentetuin. De grote meerderheid van de Moskouse gezinnen heeft een datsja.

Verder kunnen Moskovieten lid zijn van collectieve tuinbouwverenigingen of slechts een groentetuin (zonder huisje) bezitten. In 1996 waren er in de provincie 557.000 groentetuinen van Moskovieten. De vierde categorie bestaat uit boerenwoningen, die als tweede huisje fungeren. In 1996 ging het om eenvijfde van de boerenwoningen in de provincie.

In het vorige decennium is er een nieuwe categorie bijgekomen: de kottedzji (naar de Engelse cottages) van de 'nieuwe rijken'. Dit zijn moderne en ommuurde buitenhuizen, die tot een waarde van boven de miljoen dollar kunnen oplopen. Er zijn nu ongeveer 100.000 van zulke buitenhuizen, die geschikt zijn voor permanente bewoning. Deze 'vluchtplaatsen' liggen als een tientallen kilometers dikke ring om de stad Moskou.

Gromov
Op 19 december 1999 werden er, gelijk met de landelijke parlementsverkiezingen, in de provincie Moskou gouverneursverkiezingen gehouden. Vergelijkbaar met de landelijke verkiezingen stonden kandidaten van de Moskouse burgemeester Loezjkov en zijn partij Vaderland/Heel Rusland tegenover kandidaten van Poetin en het Kremlin.

Loezjkov gokte aanvankelijk op de herverkiezing van de zittende gouverneur, Anatoli Tjazjlov. Tjazjlov had echter het nadeel dat onder zijn bewind de economie van de provincie in het slop was geraakt. Ondanks de nabijheid van de rijke hoofdstad, was de provincie op de economische ranglijst van de Russische regio's weggezakt naar een schamele 52ste plaats. Bovendien was het een publiek geheim dat Tjazjlov een drankprobleem had.

Loezjkov had echter ook nog Boris Gromov achter de hand, de generaal die onder Gorbatsjov de terugtocht van de sovjettroepen uit Afghanistan leidde en in de periode 1991-1995 vice-minister van Defensie was. Het Kremlin en Poetin brachten Gennadi Seleznev, de voorzitter van de Staatsdoema en een zeer gematigde communist, naar voren. In totaal waren er negen kandidaten.

Tamelijk onverwacht won Gromov. Hij kreeg 48,09 procent van de stemmen, tegen Seleznev 46,39 procent. Seleznev werd in januari herkozen tot parlementsvoorzitter. Aan de ene kant was de overwinning van Gromov een gevoelige nederlaag voor Poetin, maar aan de andere kant kan men Gromov de 'Poetin van de provincie Moskou' noemen. In de provincie wonen bovendien veel militairen en werknemers van militaire bedrijven, die dus op een man uit de eigen gelederen stemden.

'Generaal-gouverneur' Gromov past in de nieuwe trend van 'progressieve krachtpatsers' in Rusland. Vergelijkbaar met de nieuwe president Poetin en met gouverneur Aleksandr Lebed van de provincie Krasnojarsk is Gromov een politicus van wie de inwoners van de provincie verwachten dat hij door krachtdadig optreden orde en meer welvaart kan brengen.