Rusland in 2009 (2): geen WK Voetbal

René Does

Na de euforie van het EK volgde de deceptie van het WK. Het lukte het Russisch nationaal elftal vorig jaar niet zich te plaatsen voor het WK Voetbal in Zuid-Afrika. Beide resultaten, het succes in 2008 en de teleurstelling in 2009, werden behaald onder de Nederlandse trainer Guus Hiddink. Hoe kon de voetbalramp zich voltrekken, waardoor Hiddink moest opstappen als bondscoach van Rusland?

Na de superieure 3-0 overwinning met prachtig voetbal op het Nederlands elftal tijdens de kwartfinale van het EK Voetbal van 2008 in Oostenrijk en Zwitserland, zette zich een dalende lijn in. Veel Russische voetbalcommentatoren vergelijken het trainerschap van Hiddink met een ballon: het nationaal elftal werd tot de kwartfinale opgepompt tot een schitterende ballon, maar die is daarna ook weer leeggelopen.

Rusland verloor de halve finale van het EK van Spanje. In de voorrondepoule voor het WK in Zuid-Afrika werd Rusland tweede door twee nederlagen op de latere poulewinnaar Duitsland (uit met 2-1, thuis met 1-0). Hierdoor werden twee play off-wedstrijden nodig tegen Slovenië op 14 en 18 november 2009.

Slovenië - dat moet te doen zijn, dachten de meeste voetbalkenners in binnen- en buitenland, ook al staat het nationale Sloveense voetbalstadion in Maribor bekend als een moeilijk stadion voor bezoekende ploegen. Tijdens de eerste wedstrijd in Moskou verkleinden de Slovenen vlak voor tijd hun 2-0 achterstand tot 2-1, waardoor ze plotseling met goede perspectieven naar huis vertrokken voor hun thuiswedstrijd. In Maribor sloeg het noodlot toe voor het Russische elftal: het verloor tamelijk kansloos met 1-0, mede omdat het twee rode kaarten moest incasseren.

Het moet gezegd: er waren Russische voetbalcommentatoren die voorspelden dat de tweestrijd met Slovenië helemaal niet zo makkelijk zou worden als gedacht. Bijvoorbeeld Andrej Oespenski van de krant Novaja Gazeta. Hij waarschuwde dat de Sloveense spelers hadden bewezen gevaarlijke tegenstanders te zijn in leven-of-dood-westrijden, terwijl de Russische voetballers snel geneigd zijn tot gebrek aan discipline, lichtzinnigheid en sterrengedrag.

Zijn commentaar na het verlies in Maribor luidde dan ook: 'Tegen onze miljonairs streden spelers die geen gouden creditkaarten hebben en van het voetbal op zich houden, en niet van zichzelf in het voetbal.' En de bekende voetbalcommentator Joeri Sevidov van de sportkrant Sovetski Sport schreef: 'Bij onze ploeg ontbrak het belangrijkste: wilskracht. Wij verbrandden in het Sloveense vuur.'

Overigens is het ontbreken van Rusland in Zuid-Afrika niet uitzonderlijk. Ook het vorige WK in Duitsland werd niet gehaald. Tijdens het WK in Japan en Zuid-Korea in 2002 was Rusland er wel bij, maar het leverde toen een wanprestatie, onder andere door met 7-1 van Portugal te verliezen.

Vooral Sevidov had na de uitschakeling ook harde kritiek op trainer Hiddink. In zijn spelersbeleid had Hiddink volgens Sevidov zijn uitgangspunt dat reservespelers die bij hun club geen basisplaats hebben, ook geen basisplaats in de nationale selectie zouden krijgen, overtreden door Joeri Zjirkov van Chelsea en Andrej Pavljoetsjenko van Tottenham Hotspur op te stellen. Hij had in de eerste wedstrijd niet de goed spelende middenvelder Joeri Semak moeten vervangen. Andrej Arsjavin had niet op rechts moeten spelen. En Hiddink had te weinig aandacht voor spelers uit kampioensploeg Roebin Kazan.

Enkele dagen na de uitschakeling brak tot overmaat van ramp het 'waterpijpschandaal' uit. Het televisieprogramma De mens en de wet zond een reportage uit, waarin werd bericht dat enkele spelers van het nationale elftal, onder wie Arsjavin, in restaurant Gorki aan de centrale Tverstraat in Moskou de nacht voor de wedstrijd bier hadden gedronken en waterpijp hadden gerookt (zie voor foto's www.kp.ru/article/24405/580805).

Het nationale elftal was namelijk ondergebracht in het Marriott Hotel aan de Tverstraat, aan de overkant van restaurant Gorki. Aanvankelijk werd het nieuws ontkend door de Russische voetbalbestuurders, maar later erkende algemeen directeur Aleksej Sorokin van de Russische Voetbalbond dat 'drie spelers' ('Ik weet niet meer wie') in restaurant Gorki waren geweest, maar dat alleen hun vrouwen droge witte wijn hadden gedronken.

Het is natuurlijk niet handig om Russische spelers de nacht voor een beslissende wedstrijd onder te brengen in het centrum van het Moskouse uitgaansleven. Ter ontlasting van Hiddink moet worden gezegd dat het nationaal elftal van Rusland geen eigen trainingscentrum bezit en dat Hiddink tot twee uur in de nacht in de lobby van het hotel had gezeten om vluchtende spelers te vangen.

Maar Hiddink ging dus te vroeg naar bed, hetgeen van beslissende invloed geweest kan zijn op het matige resultaat tegen de Slovenen in de eerste wedstrijd. Het succes tegen Nederland in 2008 werd mede verklaard uit het feit dat de Russen toen in een afgelegen bergdorp zaten en met niets anders dan met voetbal bezig konden zijn.

Natuurlijk kwam na de 'voetbalcatastrofe' tegen Slovenië meteen weer de vraag op of het Russische elftal niet altijd door een Russische bondscoach moet worden geleid, omdat die de Russische mentaliteit beter begrijpt. Sevidov bijvoorbeeld vindt dit.

Hij verweet Hiddink ook diens bijbaan op het einde van het seizoen 2008-2009 toen hij drie maanden trainer van Chelsea was. 'Guus praat over hervormingen, maar je kunt niet het voetbal verheffen in een bepaald land, en zeker niet in zo'n land als Rusland, terwijl je daarbij 320 dagen per jaar buiten zijn grenzen verblijft.' (www.sovsport.ru/gazeta/article/360151).

Aan de andere kant stelde voetbalcommentator Andrej Vdovin van de krant Vremja Novostej dat 'Guus Ivanovitsj Hiddink' juist te Russisch was geworden. Hij zou zich na de EK in Oostenrijk en Zwitserland te veel door persoonlijke sympathieën jegens spelers hebben laten leiden. (www.vremya.ru/242090.html)

Toch is het eindoordeel over Hiddinks trainerschap over het geheel genomen positief. Van veel spelers en supporters had hij best mogen blijven als bondscoach. Hiddink heeft ten minste twee verdiensten voor het Russische voetbal gehad. Hij bezorgde heel Rusland na de mooie overwinning op Nederland een spetterend voetbalfeest, dat nooit vergeten zal worden. En hij legde als buitenlander de vinger op een structureel tekort van het Russische voetbal: een tekort aan aanvallende flankspelers en goede verdedigers en een overschot aan controlerende middenvelders.

Dat Dick Advocaat is aangesteld als zijn opvolger, is het beste bewijs dat de Russische voetbalbestuurders en supporters over het algemeen met tevredenheid op Hiddinks trainerschap terugkijken.