Russische kerk wil dresscode

René Does

De Russen, en dan met name de vrouwen, moeten zich fatsoenlijker gaan kleden. Dit is althans de mening van de leiding van de Russisch-orthodoxe kerk. Verslag van een moreel-juridische maatschappelijke discussie.

De discussie over de vermeende blootloperij van Russische vrouwen barstte los aan het einde van december nadat aartspriester Vsevolod Tsjaplin, hoofd van de Afdeling betrekkingen tussen de kerk en maatschappij van de Russisch-orthodoxe kerk - zeg maar de pr-man van de kerk - zijn mening gaf over de etnische spanningen in Rusland. Die kwamen aan de oppervlakte door de nationalistische rellen in het centrum van Moskou, die het gevolg waren van de moord op een fan van voetbalclub Spartak Moskou door een man uit de Kaukasus.

Een van de klachten van Russische nationalisten over de moslimmannen in het land, die bijna allemaal afkomstig zijn uit de Kaukasus en Centraal-Azië, is dat zij zich vaak seksueel intimiderend gedragen tegenover de meer vrijgevochten etnische Russische vrouwen. Hierop zei Tsjaplin eind december: ‘Als een Russin een minirok draagt, kan zij niet alleen een Kaukasiër provoceren, maar ook een Rus. Als zij hierbij ook nog dronken is, provoceert zij nog sterker. En als zij hierbij ook nog actief contact met mensen zoekt, moet zij zich niet verbazen als dit contact uitloopt op verkrachting.’

Hij pleitte meteen ook nog voor de invoering van een dresscode voor Russische vrouwen en mannen. De voorgestelde dresscode voor mannen bestaat uit pak en stropdas en voor vrouwen uit broekpak, bloes met rok en nette jurk. Tsjaplin maakte een uitzondering voor twee soorten gelegenheden: stripclubs en bordelen.

De uitspraken van Tsjaplin riepen een stroom van verontwaardiging op onder liberaal-seculiere Russen en mensenrechtenactivisten. Zij stelden een openbare petitie op, gericht aan het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk, patriarch Kirill, waarin zij hem vroegen afstand te nemen van de uitspraken van Tsjaplin.

In de petitie, die werd ondertekend door 700 mensen, werd gesteld dat kledingkeuze ‘een persoonlijke zaak is’ en dat de uitspraken van de kerk ‘discriminerend en beledigend’ waren ten opzichte van vrouwen en dat Tsjaplin de maatschappelijke discussie over geweld tegen vrouwen wilde vervangen door een discussie over hun uiterlijk. Vrouwen hebben altijd recht op ’seksuele onschendbaarheid’, aldus de briefschrijvers, 'onafhankelijk van kledingkeuze en manier van omgang met anderen'.

Tsjaplin verdedigde zich door te zeggen dat hij verkrachting ten allen tijde afkeurde. Ook zei hij dat de dresscode ook voor mannen moest gelden, want een man die in korte broek en t-shirt of in trainingspak met gymschoenen loopt, ziet eruit 'als een zwerver'.

Maar Tsjaplin bleef erbij dat een vrouw in de Russische traditie alleen respect kan krijgen als zij zich bescheiden kleedt. Want een ‘verdorven uiterlijk en verdorven gedrag’ leiden allen maar tot ongeluk, dat wil zeggen tot ‘conflictueuze echtscheidingen’, ‘verwaarloosde kinderen’, ‘eenzaamheid’, ‘waanzin’ en ‘catastrofes in het leven’. De openbare ruimte is geen plaats voor ‘striptease’, aldus Tsjaplin. En die striptease begint weer als straks de zomer aanbreekt.

Tsjaplin kreeg in zijn mening steun van de Tsjetsjeense president Ramzan Kadyrov, een moslim, en van het hoofd van de Moeftiraad van Rusland, Ravil Gajnoetdin. Volgens die laatste moet een vrouw ‘in hoge mate een geestelijk wezen’ zijn. Een vrouw is in de eerste plaats moeder. Ook in haar kleedgedrag moet zij ‘een voorbeeld zijn voor de opgroeiende generatie en haar kinderen’.

Mensenrechtenactivisten en liberalen wonden zich dus op over deze nieuwe poging tot vergroting van zijn maatschappelijk invloed door de kerk. De bejaarde mensenrechtenactviste Ljoedmila Aleksejeva zei spottend dat de kerk als volgende stap het gebruik van lippenstift zou gaan verbieden. De liberale politica Ljoebov Sliska zei dat de kerk zich beter met de hulp aan drugsverslaafden kon bezighouden en volgens haar collega Irina Chakamada beter met de hulp aan weeskinderen.

Het hoofd van de presidentiële raad voor de mensenrechten, Michail Fedotov, stelde droogjes vast dat er in Rusland scheiding van kerk en staat bestaat en dat het invoeren van een wettelijke dresscode ‘zinloos’ is. Mannen wettelijk verplichten een broek te dragen is helemaal niet nodig. Regels opstellen voor zaken die niet gereguleerd hoeven te worden, is een verkeerde weg, aldus Fedotov. Hij stelt dat er in Rusland vanzelfsprekend een ‘massa dresscodes’ naast elkaar bestaan, zoals allang de geaccepteerde praktijk is van de meerderheid van de bevolking. Dresscodes van orthodoxen, van moslims, van joden, voor bankmedewerkers, ambtenaren, militairen, boeren, fabrieksarbeiders en ga zo maar door.