Rusland in 2014 (6): buitenlandse politiek

René Does

Als vervolg op drie eerdere series op deze site, over de ontwikkelingen in Rusland in de jaren 2011 en 2012, in 2013 en de ontwikkelingen in het eerste decennium van deze eeuw, start nu een serie over de ontwikkelingen in Rusland in 2014. De serie wordt weer gemaakt op basis van de speciale dikke eindejaarsbijlage van de kwaliteitskrant Nezavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant), van 30 december 2014.

De redactie van Nezavisimaja Gazeta behandelt in de jaarlijkse bijlage veertien categorieën onderwerpen: algemene ontwikkelingen, politiek, economie, Russische regio's, 'nabije' buitenlandse politiek (de veertien andere voormalige sovjetrepublieken die al dan niet lid zijn van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten), 'verre' buitenlandse politiek (buiten de voormalige Sovjet-Unie), maatschappij, wetenschap, militaire zaken, religie, cultuur, literatuur, kunst en televisie.

De keuzes van de redactie zijn vaak voorspelbaar, maar soms ook onverwacht. Hieronder het zesde deel, over buitenlandse politiek.

1. Bevriezing van relaties met Westen. Door de ontwikkelingen in Oekraïne en de rol van Rusland daarin verkoelden de Russische-westerse betrekkingen naar een nieuw vriespunt, en het is afwachten of en wanneer er weer een normalisering optreedt. Amerika definieerde Rusland als een even groot gevaar voor de wereldvrede als het Ebola-virus en Islamitische Staat.
   De EU en de NAVO beperkten hun samenwerking met Rusland tot het minimum. De G8 werd weer een G7 nadat Rusland uit deze organisatie was gezet. Rusland zegde zelf zijn deelname aan de Parlementaire Raad van de Raad van Europa op. Ruslands toetredingsproces tot de OESO werd bevroren.
   President Poetin beoordeelde de westerse sancties als een bewuste poging om de ontwikkeling van Rusland te ondermijnen; als er geen annexatie van de Krim was geweest, had het Westen volgens hem wel een andere reden gevonden om sancties in te stellen. Europa ging nog sterker wegen zoeken om de energie-afhankelijkheid van Rusland te verminderen.
   In militair opzicht ontwikkelde het Westen weer een indammingspolitiek tegen Rusland, onder meer door de legering van kleine troepenmachten in het Balticum, Polen en Roemenië en de heroriëntatie van de plaatsing van anti-ballistische raketten in Europa tegen nucleaire raketten van Rusland.
2. Geen overwinning op Taliban. Het voornemen van president Barack Obama eind 2016 de laatste Amerikaanse troepen uit Afghanistan terug te trekken zou weleens een onvervulbare wens kunnen zijn, zelfs al sloot de internationale NAVO-coalitie in Afghanistan in december zijn hoofdkwartier in Kaboel.
   Behalve dat ondersteuning van het Afghaanse leger Amerika jaarlijks vier tot zes miljard dollar zal blijven kosten, is het volgens Amerikaanse militaire denktanks noodzakelijk om toch meer of minder Amerikaanse troepen dan thans in Afghanistan te houden om een terugkeer aan de macht van de Taliban te voorkomen. In dat laatste geval wordt de oorlog in Afghanistan de langste buitenlandse oorlog in de Amerikaanse geschiedenis.
3. 

   Poetin en Al-Sisi bij de persverklaring op 12 augustus 2014 in Sotsji. Foto: kremlin.ru.

   Arabische Lente verzandt. Vier jaar geleden begon in het Midden-Oosten de Arabische Lente. Deze leidde tot de ondergang van een reeks autoritaire regimes in de regio. In Egypte en Tunesië kwam een islamitisch partij aan de macht, maar in beide landen ontstond ook een tegenbeweging, die seculiere leiders voortbracht. In Tunesië werd de 88jarige leider Beji Caid Essebsi van de seculiere partij Nidaa Tounis president, en in Egypte legerleider Abdel Fattah el-Sisi.
   De laatste haalde de historisch warme betrekkingen met Rusland weer aan. In augustus was Al-Sisi in Sotsji te gast bij president Poetin. Daar spraken ze nauwere economische samenwerking af, zoals de levering van Egyptische landbouwproducten aan Rusland en de ontwikkeling van een Russische industriële zone in Egypte.
4. Wending naar het Oosten. Een wending naar het Oosten: zo werd de reeks ontmoetingen van president Poetin in 2014 met Aziatische ambtscollega´s beoordeeld. Zo had Poetin twee ontmoetingen met de Chinese leider Xi Linping. Er werden tientallen economische en militaire samenwerkingsovereenkomsten tussen Rusland en China getekend en gezamenlijke militaire oefeningen gehouden.
   In buitenlands politiek opzicht kwamen Rusland en China nauwer op één lijn te liggen. Verder had Poetin ontmoetingen met de Japanse premier Shinzo Abe, de Vietnamese communistische partijleider Nguyen Phu Trong en de Indiase premier Narendra Modi.
5. Versplintering Amerikaanse maatschappij. Ondanks een economische opleving na de financiële crisis, namen de politieke problemen in en van Amerika toe. De populariteitscijfers van president Obama daalden tot 40 procent. Door de steeds scherpere tweestrijd tussen de Democraten en de Republikeinen, die de grote besluiten van de Democratische president uit alle macht proberen te ondermijnen, wordt het binnenlands bestuur steeds onmachtiger.
   Hoewel het land met Obama de eerste zwarte president uit zijn geschiedenis heeft, speelde het rassenvraagstuk in Amerika weer hevig op na de demonstraties en rellen als gevolg van de dood van een zwarte arrestant door blanke politieagenten in de stad Ferguson. En in het Midden-Oosten maakte de opkomst van Islamitische Staat de belofte van Obama om Amerika te bevrijden van buitenlandse oorlogen steeds onwezenlijker.